Koelbloedige moordenaars, maffiosi, valsmunters, oplichters en allerhande gespuis uit de onderwereld zitten samengehokt in deze maximum security gevangenis. De hele dag denk je maar aan één ding: je bent niet van plan om de rest van je leven achter tralies door te brengen.
Graaf jouw weg naar de vrijheid in Dig Your Way Out door Borderline Editions, in het Nederlands uitgegeven als Graaf Je Vrij door Bannan Games. Een spel waar bluffen, je spieren laten rollen en deductie centraal staan.
Gehuld in een oranje overall staar je door het kleine raampje van jouw cel. Je weet dat je dagen als vrij man geteld zijn. Met die gedachte in je achterhoofd heb je niets te verliezen als je je aan een ontsnappingspoging waagt!
Hopelijk heb je nog een ‘Verlaat de gevangenis’-kaart van Monopoly op zak als je jezelf aan een spelletje Graaf Je Vrij waagt.
In de nor is het ieder voor zich, of toch niet? Bij de start kiezen de spelers of iedere bajesklant voor zichzelf moet vechten of er in teams gewerkt wordt. Afhankelijk van de keuze neem je de bijhorende kant van het spelbord.
Plaats de decks met kaarten op de bijhorende plaatsen op het bord. De gereedschappen om mee te graven en de wapens vormen open trekstapels. De zoek- en bendekaarten zijn gedekte stapels. Vervolgens neemt iedereen een standee en het bijhorende spelersbord.
Je zit niet voor niets in de bak. Was je een messentrekker voor het kartel of een handelaar in goederen die ‘van de boot gevallen’ zijn? Elke speler trekt een crimineel verledenkaart om zijn achtergrond te bepalen. Houd je misdaadcarrière geheim voor de anderen, want ze geeft je een unieke troef in handen.
Iedere speler start met een aantal persoonlijke bezittingen in de vorm van 3 zoekkaarten die kunnen variëren van vette bling tot scherpe voorwerpen of zelfs een gsm die je ergens hebt weten weg te moffelen.
Gebruik zelf maar je verbeelding over waar je zoiets wegsteekt als je weet dat je grondig gefouilleerd gaat worden… Je zit in ieder geval niet volledig met lege handen in je cel. Ten minste tot iemand beslist dat ze recht hebben op jouw eigendom en het proberen af te nemen.
Het doel is een tunnel graven en ontsnappen, maar je moet ook rekening houden met het andere gespuis van je cellenblok. Om gevangenisrevoltes te vermijden, mogen de spelers beurtelings tot 2 acties uitvoeren.
Zoeken: Er ligt van alles verstopt doorheen de gevangenis. Trek het afgebeelde aantal zoekkaarten van de stapel. Je mag nooit meer dan 10 zoekkaarten op hand hebben.
Verplaatsen: Te lang op eenzelfde plaats blijven is verdacht en trekt de aandacht van de cipiers. Verplaats door de dobbelsteen te rollen en naar een locatie te gaan op basis van de gerolde waarde of gebruik je 2 acties om een locatie voor je verplaatsing te kiezen.
Lid worden van een bende: Wie denkt dat hij in zijn eentje het cachot niet zal overleven, kan altijd nog lid worden van een bende die je in ruil voor voldoende waardevolle voorwerpen bescherming biedt.
Actiekaarten spelen: Gebruik de kaarten uit je hand om de daarop weergegeven effecten te activeren.
Samenstellen: Je kan voorwerpen uit jouw hand combineren om er gereedschap of wapens mee in elkaar te knutselen.
Afpersen: Je kan waardevolle voorwerpen verzamelen (of binnen laten smokkelen in een verjaardagstaart) om te verhandelen in ruil voor wapens of gereedschap. Jouw medegevangenen hebben helaas al snel in de smiezen dat jij iets nuttigs hebt binnengesmokkeld. Dat willen ze maar al te graag van jou afpakken, zodat ze aan hun eigen tunnel kunnen werken. Als je niet goed oplet of je jezelf niet snel genoeg bewapent met voldoende scherpe voorwerpen, kan je een flink pak slaag krijgen en zie je jouw kans op vrijheid door je vingers glippen.
Tijdens dergelijke confrontaties eist de aanvaller dat je een voorwerp afgeeft. Je kiest of je braaf meewerkt of zelf ook een wapen trekt in een verwoede poging om je te verdedigen. Zo leggen beide spelers om de beurt een wapenkaart af totdat iemand geen wapens meer kan of wilt spelen. De winnaar van de vechtpartij gaat met de buit lopen, de verliezer neemt een rammelingfiche.
Je kan ook een specifieke actie van de ruimte waarin je je bevindt gebruiken. In de cafetaria kan je bijvoorbeeld een lepel stelen om jouw tunnel mee te graven of in de buitenruimte kan je sigaretten verhandelen om een creatief in elkaar geknutselde pikhouweel of een geslepen tandenborstel te kopen.
Afhankelijk van hoe bont en blauw je bent geslagen, kan je geen gereedschappen meer samenstellen of wordt het zelfs te pijnlijk om aan jouw ontsnappingstunnel te werken. De enige manier om er terug bovenop te komen, is door de ziekenboeg te bezoeken.
De belangrijkste locatieactie van heel het spel is het graven; want anders kom je nooit buiten de gevangenismuren. Als jouw pion zich in de cellen bevindt, mag je graven door een gereedschapskaart af te leggen. De punten op de kaart geven aan met hoeveel meter jouw ontsnappingstunnel opschiet.
Zodra een speler succesvol een ontsnappingstunnel graaft die lang genoeg is, zet die het op een lopen voordat het alarm afgaat.
De lengte van de ontsnappingstunnel varieert afhankelijk van het aantal spelers. Hoe minder spelers, hoe korter de tunnel moet zijn om onder de buitenmuur door te graven.
De andere gevangenen hebben minder geluk, want uiteraard ontdekken de cipiers tijdens een controle van alle cellen alle andere (onafgewerkte) tunnels. De andere spelers winnen ook iets voor hun poging: een enkele reis richting levenslange eenzame opsluiting op water en brood.
We hebben allemaal genoeg series gezien zoals Prison Break & Orange Is The New Black om te weten dat er altijd iemand de top dog van de gevangenis is. Michel(le) wil je écht niet voor de voeten lopen.
De speler rolt op het einde van zijn beurt de dobbelsteen en verplaatst de Michel-pion. Elke keer een verplaatsing eindigt perst deze zware jongen alle spelers af die zich op dezelfde locatie bevinden.
Als de speler de confrontatie overleeft neemt hij een zoekkaart, anders verliest hij niet alleen een paar tanden, maar ook het door de schurk geëiste voorwerp.
Symmetrische speelstijl : hoewel iedereen in realiteit over verschillende talenten en eigenschappen beschikt, is er in Graaf Je Vrij buiten de visuele weergave geen onderscheid tussen de verschillende gevangenen. Of je nu kiest voor Luther, Tasha of Vlad, alle spelers hebben dezelfde voorwaarden om mee te spelen en moeten rekenen op hun tactische inzicht en geluk met welke kaarten ze trekken om te winnen.
Onvoorspelbaar : Elk spel verloopt volledig anders omdat je met een ander crimineel verleden en persoonlijke bezittingen start. Je ontsnappingsstrategie van vorige keer is nu misschien waardeloos geworden. Het aantal spelers is in dit spel zeer bepalend. Hoe meer spelers, hoe minder ver iedereen moet graven voordat er een winnaar op vrije voeten is.
Actiekeuzes : Op het eerste gezicht lijkt het zuchten en blazen met zo veel verschillende soorten acties (er zijn maar liefst 6 basisacties en 5 locatieacties met daarnaast nog een aantal extra mogelijkheden afhankelijk van jouw crimineel verleden, bendekaarten of speciale actiekaarten), maar eigenlijk ben je verbazend genoeg snel weg met de spelregels.
Spelmateriaal : De componenten zijn niet zeer spectaculair, maar het artwork is dat wel. Naar goede gewoonte zijn de illustraties van de hand van Mihajlo Dimitrievski (The Mico) weer van topniveau. Ieder spelersbord heeft een mannelijke en een vrouwelijke variant en het spel bevat mensen van alle slag. Er kan dus zeker niet beweerd worden dat het spel niet inclusief is.
Aan de krappe kant : Het enige minpuntje zijn de spelerspionnen. Die moet je bij elke speelsessie uit hun staanders verwijderen om alles op te bergen. Als de doos een paar centimeter groter was, zou dit geen probleem geven. Maar misschien is dit een bewuste keuze van de makers, omdat je in de gevangenis ook in een krappe ruimte moet (over)leven?
